Η Συλλογή Οπτικών Κλώνων (OptoClones) του Μουσείου Φαμπερζέ της Αγ. Πετρούπολης

Στην τελευταία συνάντηση της Διεθνούς Ενωσης Κατασκευαστών Oλογραμμάτων (IHMA) που έγινε τον Δεκέμβριο του 2015 στην Σανγκάη,  το Ελληνικό Ινστιτούτο Ολογραφίας (ΕΙΟ) τιμήθηκε με το παγκόσμιο βραβείο "Excellence in Holography - Best of Year 2015" (δείτε εδώ το σχετικό δελτίο τύπου) για την παραγωγή της Συλλογής ΟπτοKλώνων αντικειμένων τέχνης από το Μουσείο Φαμπερζέ της Αγ. Πετρούπολης, Ρωσσίας.

Το Μουσείο Φαμπερζέ (κάντε εικονική περιήγηση εδώ), που άνοιξε στο κοινό για πρώτη φορά τον Νοέμβριο του 2013, είναι το μόνο θεματικό Μουσείο στον κόσμο αφιερωμένο στην καλλιτεχνική ιδιοφυία του Καρλ Γούσταβ Φαμπερζέ και ήδη αποτελεί το σημείο εστίασης του παγκόσμιου ενδιαφέροντος των σχετικών ειδικών. Η συλλογή του Μουσείου αποτελείται από πάνω από 4000 αντικείμενα και έχει στο επίκεντρό της 9 από τα διάσημα ομώνυμα Αυτοκρατορικά Αυγά, που -μαζί με ωρισμένα άλλα σημαντικά έργα τέχνης των εργαστηρίων του Ρώσσου μαίτρ- αποτελούσαν μέχρι το 2004 συλλογή του αμερικανικού Ιδρύματος Forbes. Τα πανάκριβα καλλιτεχνήματα αυτά ήσαν -μεταξύ άλλων- πηγή έμπνευσης για πολλά σενάρια ταινιών του Χόλλυγουντ (Octopussy, Ocean's Twelve κ.ά.). Αγοράστηκαν από το Ιδρυμα Link of Times έναντι τριψήφιου ποσού εκατομμυρίων δολλαρίων στα πλαίσια προγράμματος επαναπατρισμού της ρωσσικής πολιτιστικής κληρονομιάς.  Η υπογραφή ενός συνυποσχετικού μεταξύ του Μουσείου Φαμπερζέ και του ΕΙΟ στα τέλη του 2014 ...

... για την παραγωγή οπτικών κλώνων με την υποστήριξη του Πανεπιστημίου ΙΤΜΟ της Αγ. Πετρούπολης έβαλε τις βάσεις για την υλοποίηση αυτού που αποτελούσε άπιαστο όνειρο πολλών γενεών ολογράφων. 

Λόγω της σημαντικής αξίας των αντικειμένων αυτών, το πρόγραμμα ολογραφικής καταγραφής τους είχε σαν βασική προϋπόθεση την μεταφορά του πρότυπου εργαστηριακού εξοπλισμού που έχει αναπτύξει το ΕΙΟ μέσα στους ειδικά φυλασσόμενους χώρους υψηλής ασφαλείας του Μουσείου και την επιτόπια εργασία ολογραφικής τεκμηρίωσης. Μετά από χρονικό διάστημα περίπου 2 μηνών καθημερινής ενασχόλησης και πάνω από 200 ολογραφήσεις σε συνθήκες σκοτεινού θαλάμου, ο επιστημονικός υπεύθυνος του ΕΙΟ ολογράφος Ανδρέας Σαρακηνός παρέδωσε 5 παρόμοιες συλλογές από μοναδικούς οπτικούς κλώνους 13 επιλεγμένων αντικειμένων του Μουσείου. Οι ΟπτοΚλώνοι αυτοί διαστάσεων 30x40 cm αποτυπώθηκαν σε ειδικές παγχρωματικές φωτο-ευαίσθητες ολογραφικές πλάκες υψηλής ανάλυσης της Colour Holographic (UK), που διατέθηκαν αποκλειστικά στο ΕΙΟ με περιωρισμένη άδεια μη-εμπορικής χρήσης. Στην επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος αυτού συμμετείχαν υποστηρικτικά το Πανεπ. ΙΤΜΟ (καθηγητές Sergei Stafeev και Elena Bobritskaya), o εξωτερικός συνεργάτης του ΕΙΟ Mikhail Shevtsov και φυσικά οι υπεύθυνοι συντηρητές του Μουσείου Φαμπερζέ Alexey Pomigalov και Ekaterina Tarakanova. Η αρχική ιδέα όμως του Δ/ντή του ΕΙΟ Αλκη Λεμπέση και του καθ. Hans Bjelkhagen δεν θα είχε υλοποιηθεί χωρίς την αμέριστη υποστήριξη του Αναπλ. Δ/ντή του Μουσείου Φαμπερζέ Mikhail Ovchinikov και την ευγενή οικονομική χορηγία του James B. Bowater.

Το Μουσείο Φαμπερζέ στην Αγ.Πετρούπολη

OptoClone του Αυτοκρατορικού Αυγού Bay Tree

Alexey Pomigalov & Ανδρέας Σαρακηνός

Αλκης Λεμπέσης στην τελετή απονομήςΤο βραβείο "IHMA Best of Year" δεν απονέμεται κάθε χρόνο αλλά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις που ανταποκρίνονται στις υψηλές προδιαγραφές που θέτει η κριτική επιτροπή. Ετσι, η πρόσφατη απονομή του στο ΕΙΟ για την κατασκευή των ΟπτοΚλώνων Φαμπερζέ απετέλεσε ιδιαίτερη τιμή και ουσιαστικά την δικαίωση μιας πορείας ζωής 28 ετών αφιερωμένης στην εκθεματική ολογραφία. Αξίζει να σημειωθεί ότι -εκτός από την δημιουργία των μοναδικών αυτών ολογραμμάτων- το βραβείο αυτό αναφέρεται και στην για πρώτη φορά ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του θέματος της κατάλληλης παρουσίασης και φωτισμού τους.

Ετσι, για τις ανάγκες της έκθεσης Magic of Light 2015 στην Αγ. Πετρούπολη (που διοργανώθηκε από το Πανεπ. ΙΤΜΟ και το ΕΙΟ και όπου έγινε η πρώτη παρουσίαση της Συλλογής ΟπτοΚλώνων Φαμπερζέ σε πάνω από 80.000 επισκέπτες) σχεδιάστηκαν, αναπτύχθηκαν και κατασκευάστηκαν από τον βραβευμένο σχεδιαστή Γιάννη Γεωργάρα ειδικά εκθετήρια-βιτρίνες (360 μοίρες πανόραμα εδω). Στο εσωτερικό των βιτρινών αυτών ενσωματώθηκε το νέας γενιάς μοντέλλο λ (2015) των ειδικών φωτιστικών συστημάτων που ανέπτυξε το ΕΙΟ με την επωνυμία HoLoFoS για την σωστή χρωματική και ρεαλιστική αναπαραγωγή των ολογραμμάτων. Υπεύθυνος για την σχεδίαση και την κατασκευή τους σε τρισδιάστατο εκτυπωτή ήταν και πάλι ο καθηγητής στις σχολές ΑΚΤΟ Γ. Γεωργάρας. Η ολιστική αυτή θεώρηση των ολογραφικών Οπτικών Κλώνων (ήτοι in-situ δημιουργία και τελειοποίηση, έκθεση και φωτισμός) παρουσιάστηκε στα τέλη Φεβρουαρίου 2016 στο ετήσιο συνέδριο OPTO2016 που διοργανώνεται στα πλαίσια της έκθεσης Photonics West στο Σαν Φρανσίσκο των ΗΠΑ (διαβάστε το σε PDF εδώ).    

Από το Μουσείο Φαμπερζέ (Οκτ 2015)

Οι λεπτομέρειες του πρότζεκτ ήδη προσελκύουν διεθνές ενδιαφέρον και παρουσιάστηκαν στις διεθνείς συναντήσεις των ολογράφων Int'l Symposium on Display Holography (ISDH2015) και The Holography Conference 2015 στην Αγ. Πετρούπολη και την Σανγκάη αντίστοιχα τον Ιούλιο και Δεκέμβριο του 2015. Μπορείτε να δείτε (σε παρουσίασεις PDF) το επιστημονικό και τεχνικό υπόβαθρο αλλά και την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος αυτού επιλέγοντας έναν από τους κατωτέρω συνδέσμους:

• 'In situ recording and displaying true color holographic optical clones (OptoClones) of cultural heritage artifacts in Museums'
• 'The Attack of OptoClones™ : The Making of the Bowater Collection of Fabergé Holographic Optical Clones'

Αλλα και οι ίδιοι οι ΟπτοΚλώνοι της Συλλογής Φαμπερζέ γίνονται ήδη αντικείμενο θαυμασμού. Μετά την Αγ, Πετρούπολη, η έκθεση Magic of Light μεταφέρθηκε στο κέντρο της Μόσχας όπου και θα παραμείνει μέχρι το καλοκαίρι του 2016 προτού ταξιδέψει στον επόμενο προορισμό της. Παράλληλα, προγραμματίζονται αυτόνομες παρουσιάσεις της συλλογής σε συνεργασία είτε με το Πανεπιστήμιο ΙΤΜΟ έιτε με το μουσείο Φαμπερζέ. Μια πρώτη ευκαιρία δόθηκε το φθινόπωρο του 2015 στα πλαίσια του ετήσιου συνεδρίου του Μουσείου Φαμπερζέ με θέμα την 'Τέχνη της Λιθογλυπτικής' όπου οι ειδικοί συμμετέχοντες εντυπωσιάστηκαν από επιλεγμένους ΟπτοΚλώνους που εκτέθηκαν στο περιθώριο της διεθνούς αυτής συνάντησης.

Τα υπερ-ρεαλιστικά ολογράμματα OptoClones αποτυπώνονται πάνω σε ειδικές παγχρωματικές φωτο-ευαίσθητες ολογραφικές πλάκες υψηλής ανάλυσης με έναν τρόπο, που μοιάζει με την φωτογραφία στα πρώτα της βήματα. Κατά την διαδικασία ολογράφησης, το ΕΙΟ μεταφέρει τον ειδικό εξοπλισμό του μέσα στις εγκαταστάσεις του Μουσείου, όπου τα αντικείμενα τοποθετούνται πάνω σε ειδική αντι-κραδασμική βάση από τους υπεύθυνους συντηρητές. Στην συνέχεια, τα αντικείμενα φωτίζονται για λίγα δευτερόλεπτα με πολύ χαμηλής έντασης φως λέϊζερ που διέρχεται μέσα από την ολογραφική πλάκα, πάνω στην οποία αποτυπώνεται το φωτεινό κύμα που ανακλά το αντικείμενο. Η ολογραφική πλάκα κατόπιν υφίσταται διαδικασία εμφάνισης και στεγνώματος (επιλέξτε το παραπλεύρως βίντεο 25" για να δείτε σε time lapse κίνηση το θαύμα της εμφάνισης ενός ολογράμματος).

OptoClone του Αυτοκρατορικού Αυγού Lilies of Valley Αυτό το μοναδικό αναλογικό ολόγραμμα που προκύπτει, όταν φωτισθεί κατάλληλα, απεικονίζει το αντικείμενο σε πραγματική κλίμακα και με κάθε λεπτομέρεια, σε τέτοιο βαθμό πιστότητας που για τον ανθρώπινο εγκέφαλο δεν ξεχωρίζει σε τίποτα από το πρωτότυπο. Ετσι, οι Οπτικοί Κλώνοι προσελκύουν την προσοχή μιας ειδικής μερίδας επισκεπτών Μουσείων που συνδυάζουν πολιτιστικά ενδιαφέροντα με την σύγχρονη τεχνολογική άποψη.

Είναι φυσικό οι συνηθισμένες φωτογραφίες των ολογραμμάτων (όπως αυτές που παρουσιάζονται στην σελίδα αυτή) να μην μπορούν να αποδώσουν την πραγματική χρωματική εντύπωση ούτε την αναλυτική λεπτομέρεια με την οποία έρχεται αντιμέτωπος ο παρατηρητής. Οι Οπτικοί Κλώνοι αυτοί δεν χρησιμεύουν μόνον για την εικονική έκθεση έργων τέχνων αλλά και για την αποτύπωση και τεκμηρίωση της κατάστασής τους πριν/μετά την διαδικασία συντήρησης, πριν/μετά τον δανεισμό τους, για την ασφαλή συγκριτική μελέτη τους, για εκπαιδευτικούς σκοπούς αλλά και πλήθος άλλων δυνατοτήτων. (Δείτε το σχετικό άρθρο μας εδώ).

Με την ευκαιρία της in-situ ολογράφησης της Συλλογής των 13 ΟπτοΚλώνων Φαμπερζέ στην Αγ. Πετρούπολη (επιλέξτε από τις πιο κάτω φωτογραφίες για να τα δείτε),

δόθηκε η δυνατότητα στο Ελληνικό Ινστιτούτο Ολογραφίας να καταγράψει σε Οπτικό Κλώνο και δύο κειμήλια καθαρά ελληνικού ιστορικού ενδιαφέροντος επιλεγμένα μέσα από την μόνιμη συλλογή του Μουσείου. Πρόκειται για αυθεντικά προσωπικά αντικείμενα του μακροβιότερου (1863-1913) Βασιλέως της Ελλάδος Γεωργίου Α' (αδελφού της Αυτοκράτειρας της Ρωσσίας Μαρίας Φεοντόροβνα και συζύγου της Βασιλίσσης Ολγας). Με τον τρόπο αυτό το ΕΙΟ αποδεικνύει την πρακτική βιωσιμότητα της αρχικής του σύλληψης, ήτοι την χρήση της ολογραφίας για την καταγραφή και συγκέντρωση ιστορικών αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομιάς που βρίσκονται διασκορπισμένα εκτός Ελλάδας.

Αλλά αυτό θα αποτελέσει σύντομα το αντικείμενο μιας ξεχωριστής ενημέρωσης από την θέση αυτή μαζί με νέες ανακοινώσεις αναφορικά με αντίστοιχες συνεργασίες του ΕΙΟ με άλλους πολιτιστικούς φορείς. Εγγραφείτε στο Newsletter μας για να είστε από τους πρώτους που θα μάθουν πολλά και ενδιαφέροντα από τον καταιγισμό δραστηριοτήτων του ΕΙΟ την περίοδο αυτή ...